ADNAN KALKAN

YAPAY ZEKÂ: HOCA MI, ASÝSTAN MI, ÞEYTAN MI?

• admin
• 29 Temmuz 2025
• Yazar
• 2236 Görüntüleme

Yapay zekâ hoca mý, asistan mý, þeytan mý? Çaðý yakalayamayan çaðýn gerisinde kalýr. Biz çaðýn neresindeyiz?

Çaða Ayak Uyduramayanlar Yok Olmaya Mahkûmdur
Tarih boyunca çaðýný okuyamayan, zamanýn ruhunu kavrayamayan milletler ya baþkalarýnýn boyunduruðu altýna girmiþ ya da kendi benliðini yitirerek savrulmuþtur. Sanayi devrimini kaçýranlar nasýl yüzyýllýk geri kalmýþlýða mahkûm olduysa, dijital devrimi anlayamayanlar da bugün ayný tehditle karþý karþýyadýr. Þimdi ise karþýmýzda yeni bir kýrýlma noktasý duruyor: Yapay zekâ devrimi.

Görmezden gelmek, þeytanlaþtýrmak ya da abartarak kutsallaþtýrmak... Hiçbiri bizi kurtarmaz. Asýl mesele, bu çaðýn dilini çözmek, yapay zekâyý tanýmak ve onu inancýmýz, ahlakýmýz ve insanlýk anlayýþýmýzla yoðurarak faydaya dönüþtürmektir. Osmanlý devleti Ýstanbul'un fethinde teknolojiden faydalandý. Çaðýn teknolojisini en üst düzeyde kullanan devletler ileri medeniyet kurmuþlardýr.

Yapay Zekânýn Ýnsan Hayatýndaki Yeri ve Önemi
Yapay zekâ (YZ), sadece teknolojik bir araç deðil, insan yaþamýnýn her alanýna sirayet eden yeni bir “akýl” sayýlýr.. Saðlýktan eðitime, üretimden iletiþime kadar her sahada etkisini gösteriyor. Artýk doktorlarýn teþhislerini hýzlandýrýyor, öðretmenlere bireysel öðrenme desteði sunuyor, üretim bandýnda hata payýný sýfýra indiriyor. Yani insanlýðýn hizmetinde yetiþkin bir asistan gibi çalýþýyor.

Ama dikkat: Asistan dediysek onun efendisi olmaya devam etmek kaydýyla… Yoksa bu güçlü araç, rehberlik ettiði yerden rotayý ele geçiren bir güce dönüþebilir.

Yapay Zekânýn Teknolojinin Geliþimindeki Katkýsý
Ýnsanoðlunun teknolojik serüveni ilmek ilmek ilerlerken, YZ bu yolculuðun hem hýzýný artýran hem de yönünü deðiþtiren bir unsur oldu. Önce makineleri öðrenmeye, sonra düþünmeye, ardýndan karar vermeye programladý. Þimdi ise öðrenen, geliþtiren, hatta konuþan bir teknolojiyle karþý karþýyayýz.

YZ sayesinde büyük veri analizleri birkaç dakikada yapýlabiliyor, hava tahminleri daha isabetli, lojistik planlamalar daha verimli oluyor. Ancak mesele sadece kolaylýk saðlamak deðil, bu kolaylýklarýn kime hizmet ettiðidir. Mazlum milletlerin deðil, yalnýzca küresel sermayenin iþine yarayan bir teknoloji, geliþim deðil tahakküm üretir.

Yapay Zekânýn Faydalarý
Doðru ellerde ve doðru niyetlerle kullanýldýðýnda yapay zekâ bir nimettir.

• Eðitimde kiþiselleþtirilmiþ öðrenmeyi mümkün kýlar.
• Týpta erken teþhis oranýný artýrýr.
• Tarýmda verimi çoðaltýr, kaynak israfýný azaltýr.
• Sanayide maliyeti düþürür, kaliteyi artýrýr.
• Bürokrasi ve devlet yönetiminde hýzlý karar alma süreçlerini kolaylaþtýrýr.

Ancak unutmamalý ki fayda, kullanýcýnýn niyetine baðlýdýr. Býçakla ekmek de kesilir, can da alýnýr.

Yapay Zekânýn Olasý Tehlikeleri
Yapay zekâyý denetimsiz býrakmak; ateþi çocuklara teslim etmek gibidir.

• Veri güvenliði, mahremiyet ihlalleri,
• Ýþsizliðin artmasý,
• Ýnsan iliþkilerinin zayýflamasý,
• Dijital diktatörlüðün geliþmesi,
• Ahlakýn yapay ahlaka dönüþmesi,
• Ýnançsýz, duygusuz ve mekanik bir hayatýn yaygýnlaþmasý…

Eðer kontrol insanýn elinden çýkarsa, YZ kendi kendine karar veren bir efendiye dönüþebilir. Ýþte o zaman artýk “asistan” deðil, dijital bir firavun olur.

Yapay Zekâ Hoca Deðil Asistan Olmalý
Yapay zekâya öðreten biziz. O, bizim yerimize karar veren deðil, kararlarýmýzý destekleyen bir yardýmcý olmalý. Karar verici konumuna getirilen bir yapay zekâ, zamanla insaný deðersizleþtirir, düþünmeyi tembelleþtirir, iradeyi zayýflatýr.

Bir medeniyetin devamý için insan aklý ve kalbi her daim merkezde olmalý. Öðreten hoca insan, öðrenen asistan ise teknolojidir. Aksi takdirde, kendi ellerimizle ürettiðimiz YZ, bize hocalýk etmeye kalkarsa neslimizi formatlamaya baþlayabilir. Zarar verebilir.

Yapay Zekâ: Nimet mi, Þeytan mý?
Bu sorunun cevabý, kullanýcýnýn niyetindedir. Su nasýl temizliði de saðlar, boðulmayý da mümkün kýlar; YZ de aynen öyledir.
Eðer adaleti, merhameti, hakkaniyeti esas alýrsak, o zaman YZ bizim için nimete dönüþür.
Ama hýrsý, egoyu, sömürüyü merkeze koyarsak; þeytani bir araca dönüþmesi an meselesidir.
Yani þeytan deðildir, ama þeytanileþtirmeye müsaittir.

Yapay Zekâdan Kaçmak Deðil, Onu Araç Olarak Kullanmak Gerekir
Kimi çevreler “bu teknoloji bizim iþimizi elimizden alýr” korkusuyla YZ’ye karþý bir cephe açýyor. Ancak kaçmak çözüm deðil. Asýl yapýlmasý gereken; onun dilini öðrenmek, nasýl çalýþtýðýný anlamak, kendi medeniyet deðerlerimize göre onu yeniden þekillendirmektir. Her yeni teknolojiye karþý çýkmak, yeni dünyanýn dýþýnda kalmak demektir.Bu da çöküþe sebep olabilir.

Kendi Ýnanç ve Deðerlerimizi Merkeze Alarak Yapay Zekâyý Kullanmalýyýz
Unutmayalým, her teknoloji bir niyetin eseridir. Bizim vazifemiz, teknolojiye yön veren deðerleri bizatihi Ýslâmî ve insanî temeller üzerine bina etmektir. Bir medeniyetin ihya ve inþâsýnda yapay zekayý araç yapmaktýr. Böylece;
YZ, hakikati görmeye yardýmcý olsun.
YZ, mazlumu deðil zalimi ifþa etsin.
YZ, insaný deðil parayý merkeze almýþ sistemlere deðil, adalet temelli bir medeniyete hizmet etsin.
Bu da ancak imanla yoðrulmuþ akýl ile mümkündür.

Yapay zekâ teknolojik bir hocamýz deðil; hizmetimize verilmiþ bir asistanýmýz olmalýdýr. Onu ya modern çaðýn “altýn anahtarý” yaparýz ya da dijital bir “þeytana” dönüþtürürüz. Tercih bizim… Ama þunu bilelim ki bu çaðýn dýþýna düþen, tarihin kýyýsýna itilir. Çaðý okuyamayan, çaðýn cahili olarak çaðý kaybeder.